Nederlands Rijk geeft jaarlijks € 433,6 miljard uit, maar waaraan?

Het Koninkrijk der Nederlanden heeft komend jaar zo’n € 433,6 miljard te besteden. Hoe wordt dit astronomische bedrag eigenlijk verdeeld? En waar betaald de overheid het van? We gingen voor je op onderzoek uit. Dit zijn de inkomsten en uitgaven en de verdeling van het financiële budget van de Nederlandse overheid in 2024.

Inkomsten en uitgaven van het Rijk

Om met de deur in huis te vallen: de totale uitgaven van de Nederlandse overheid in 2024 bedragen € 433,6 miljard. Het grootste deel van dit geld gaat naar belangrijke sectoren, zoals zorg, onderwijs en sociale zekerheid (uitkeringen). Later in dit artikel gaan we dieper op de verdeling in, maar waar komt al dat geld vandaan om zulke grote uitgaven te kunnen doen?

Het zal je waarschijnlijk niet verrassen dat dit vooral uit belastingen en premies komt, die bedrijven en burgers betalen. Die inkomsten zijn voor komend jaar begroot op € 402,9 miljard. Hieronder zie je hoe de inkomsten procentueel verdeeld zijn.

• Loon- en inkomstenbelasting: 22,5%
• Omzetbelasting (btw): 19,7%
• Zorgpremies: 13,9%
• Premies volksverzekeringen: 10,4%
• Premies werknemersverzekeringen: 8,7%
• Overig: 24,7%

We geven dus meer geld uit dan dat er binnenkomt, dus de overheid komt geld tekort. Dat noemen we het begrotingstekort en dat is dus maar liefst € 30,7 miljard euro.

Verdeling uitgaven van het Rijk

Op Prinsjesdag werd het al duidelijk: de uitgaven van het Rijk komen in 2024 op € 433,6 miljard. Hoe is dat nu verdeeld? Dit zijn de belangrijkste uitgavenposten Rijksoverheid in procenten:

Zorg: 26%

Ons zorgstelsel kost meer dan een kwart van de begroting. De zorgkosten komen boven de 100 miljard euro uit, om precies te zijn op € 103,4 miljard . Mede door de vergrijzing van Nederland is de verwachting dat dit komende jaren nog verder zal stijgen. Daarom stijgt ook de zorgpremie komend jaar.

Sociale Zekerheid: 26%

Ongeveer eenzelfde bedrag als aan zorg gaat naar sociale zekerheid, oftewel alle uitkeringen zoals WW, AOW et cetera. Zorg en sociale zekerheid samen slokken dus meer dan de helft van de begroting op: 52%

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap: 12%

Op de derde plaat vinden we Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, daar gaat ongeveer € 50 miljard van de begroting naar toe. Dan hebben we het naast alle onderwijsinstellingen ook over instanties als Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), maar ook bijvoorbeeld het Nationaal Archief en de Raad voor Cultuur.

Gemeenten en provincies: 11%

Gemeentes en provincies moeten natuurlijk ook bestuurd worden. Voor niets gaat alleen de zon op en ook dit kost geld. Er gaat ongeveer 11% van de Rijksbegroting aan op en we hebben het dan over een bedrag van zo’n € 47,5 miljard.

Overig 26%

De overheid geeft natuurlijk nog veel meer geld uit. Denk aan bijvoorbeeld alleen al € 7,8 miljard per jaar aan rentelasten op de staatsschuld. Niet onbelangrijk zijn verder uiteraard Justitie en Veiligheid die goed zijn voor 5% van de uitgaven (€ 21,3 miljard), Defensie ( € 19,8 miljard en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (€ 2,7 miljard). Hier zit altijd ook nog een buffer ingebouwd voor overheidssteun aan landen, gebieden of bevolkingsgroepen die in problemen verkeren. Denk aan Oekraïne die dit jaar 2 miljard aan steun ontvingen van het Nederlands Rijk.

Overheidssaldo en overheidsschuld van Nederland

Twee belangrijke punten op de begroting zijn altijd het saldo (tekort of overschot) en de schuld van de overheid: de staatsschuld. We noemden al het overheidstekort van € 30,7 miljard. Dat is zo’n 2,9% van de begroting. Een overschot was natuurlijk mooier geweest, maar de Nederlandse overheid blijft wel net binnen de Europese norm van 3%.

Dan is er nog de totale overheidsschuld, het bedrag dat de overheid heeft geleend en waarover ze rente moeten betalen. De overheidsschuld zal in 2024 47,3% ten opzichte van het bruto binnenlands product (bbp) bedragen. Daarmee blijft ons land ruim onder de Europese grenswaarde van 60%. De verwachting is overigens dat de staatsschuld in de komende jaren zal stijgen tot 52,9% in 2028. De overheid zal dit goed in de gaten houden. De staatsschuld mag namelijk niet te hoog stijgen, zodat de generaties na ons in grote problemen komen.